علائم زخم معده چیست؟ از نشانه‌های رایج تا خطرناک

علائم رایج زخم معده چیست؟

بسیار مهم است بدانید که زخم معده همیشه با علائم واضح خود را نشان نمی‌دهد. در حقیقت، گاهی اوقات زخم معده می‌تواند کاملاً خاموش باشد و هیچ دردی ایجاد نکند تا زمانی که یک عارضه جدی‌تر رخ دهد. به همین دلیل، آگاهی از تمام نشانه‌های احتمالی، حتی اگر مبهم باشند، اهمیت زیادی دارد.

زخم معده در هر فردی می‌تواند علائم متفاوتی ایجاد کند. برای بعضی از افراد، علائم ممکن است بسیار خفیف باشند، درحالی‌که برای برخی دیگر، شدید و آزاردهنده خواهند بود. حتی ممکن است علائم در طول روز تغییر کنند و گاهی بهتر و گاهی بدتر شوند.

برای اینکه بدانید چه زمانی آندوسکوپی لازم است، مطالعه مقاله زیر توصیه می‌شود:

بیشتر بخوانید:

زخم معده در اندوسکوپی؛ عکس زخم معده سرطانی

درد و سوزش معده

شاید بتوان گفت درد در ناحیه شکم، شایع‌ترین و اصلی‌ترین علامت زخم معده است. اما این درد چگونه است؟ درد زخم معده معمولاً به‌صورت یک درد گنگ یا سوزاننده توصیف می‌شود. برخی افراد این درد را به‌عنوان احساس «سوزش» یا «درد سیخ زننده» بیان می‌کنند. حتی ممکن است این احساس شبیه به یک گرسنگی شدید باشد.

این درد معمولاً در قسمت میانی و بالایی شکم، درست بالای ناف و زیر استخوان جناغ قفسه سینه، احساس می‌شود. گاهی اوقات این درد می‌تواند به نواحی دیگر بدن مانند گردن، ناف یا حتی به پشت کمر کشیده شود. شدت درد می‌تواند از چند دقیقه تا چندین ساعت ادامه داشته باشد و ممکن است برای روزها یا هفته‌ها ظاهر و ناپدید شود.

نکته مهم در مورد این درد، زمان‌بندی آن است. برخی افراد زمانی که معده‌شان خالی است، یا در طول شب، درد شدیدتری را تجربه می‌کنند. این نوع درد معمولاً با خوردن غذا یا نوشیدن مایعات موقتاً آرام می‌شود.

اما برای بعضی دیگر، خوردن غذا می‌تواند باعث بدتر شدن درد شود. این تفاوت در زمان‌بندی درد می‌تواند به محل زخم بستگی داشته باشد و به همین دلیل شناخت آن به شما کمک می‌کند تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت خود داشته باشید.

درهرصورت، مصرف داروهای ضد اسید (آنتی‌اسید) ممکن است برای مدتی به کاهش موقت درد کمک کند، اما فراموش نکنید که این داروها زخم را درمان نمی‌کنند و درد بدون درمان اصلی برمی‌گردد.

علاوه بر این درد معده را باید با درد قفسه سینه نیز متمایز بشمارید. درد قفسه سینه می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله حمله قلبی و سوزش سر دل (heartburn) رخ دهد. تمایز این دو از یکدیگر بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا علائم آنها شباهت زیادی به هم دارند، اما نیازمند درمان‌های کاملاً متفاوتی هستند.

درد ناشی از حمله قلبی اغلب به صورت فشار، فشردن یا گرفتگی احساس می‌شود و ممکن است به بازوها، گردن یا فک سرایت کند، در حالی که درد سوزش سر دل معمولاً به صورت سوزش یا درد تیز در قفسه سینه است و با دراز کشیدن بدتر می‌شود.

توجه به علائم همراه مانند تعریق، حالت تهوع یا سرگیجه که بیشتر با حملات قلبی مرتبط هستند، یا طعم تلخ در دهان و نفخ که از علائم سوزش سر دل هستند، می‌تواند در تشخیص کمک‌کننده باشد.

حالت تهوع و استفراغ

یکی دیگر از علائم شایع زخم معده، حالت تهوع و استفراغ است. تهوع همان حس ناخوشایندی است که باعث می‌شود احساس کنید می‌خواهید بالا بیاورید. این علائم می‌توانند بخشی از ناراحتی کلی باشند که زخم معده در دستگاه گوارش ایجاد می‌کند. این حالت‌ها می‌توانند به دلیل تحریک پوشش داخلی معده توسط اسید یا به دلیل اختلال در فرایند طبیعی هضم غذا ایجاد شوند.

البته باید توجه داشت که حالت تهوع و استفراغ به‌تنهایی نمی‌توانند نشان‌دهنده زخم معده باشند، زیرا دلایل بسیار دیگری نیز می‌توانند باعث بروز آن‌ها شوند. اما اگر تهوع و استفراغ را در کنار سایر علائم مانند درد معده تجربه می‌کنید، این احتمال وجود دارد که زخم معده یکی از عوامل زمینه‌ای باشد. در برخی موارد نادر، استفراغ مداوم و شدید می‌تواند به انسداد در دستگاه گوارش اشاره داشته باشد که یک عارضه جدی‌تر است و نیاز به توجه پزشکی دارد.

نفخ و سنگینی معده

حس نفخ و پری در شکم یکی از علائم رایجی است که می‌تواند نشان‌دهنده زخم معده باشد. ممکن است بعد از خوردن یک وعده غذایی کوچک یا حتی در حین غذا خوردن، احساس کنید که به‌سرعت سیر شده‌اید و معده‌تان پر و سنگین است. این احساس می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد و فرد را از ادامه غذا خوردن باز دارد.

علاوه بر این، آروغ زدن نیز می‌تواند یکی از علائم همراه با نفخ باشد، به‌خصوص بعد از مصرف غذاهای چرب. این علائم ممکن است با سوءهاضمه یا مشکلات گوارشی عادی اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل، توجه به علائم دیگر و الگوی بروز آن‌ها بسیار مهم است. برای مثال، اگر احساس سنگینی در معده شما با یک درد سوزاننده همراه است، احتمال اینکه این علائم ناشی از زخم معده باشند، بیشتر می‌شود.

کاهش اشتها و کاهش وزن

کاهش اشتها و به دنبال آن، کاهش وزن ناخواسته، می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های زخم معده باشد. این موضوع ممکن است به دو دلیل اتفاق بیفتد. اول اینکه، درد و ناراحتی که فرد هنگام یا بعد از غذا خوردن تجربه می‌کند، باعث می‌شود که از ترس درد، میلی به غذا خوردن نداشته باشد. در واقع، فرد به طور خودآگاه یا ناخودآگاه از خوردن غذا اجتناب می‌کند تا از بروز درد جلوگیری کند. این اجتناب طولانی‌مدت از غذا خوردن می‌تواند به کاهش وزن ناخواسته منجر شود.

دلیل دوم که کمتر شایع است، به عوارض جدی‌تر زخم معده مربوط می‌شود. در برخی موارد، تورم و التهاب ناشی از زخم می‌تواند باعث ایجاد انسداد در مسیر خروج غذا از معده به روده کوچک شود. این انسداد باعث می‌شود که غذا در معده گیر کرده و فرد احساس سیری زودهنگام و ناراحتی کند که این حالت نیز به کاهش شدید اشتها و در نتیجه کاهش وزن منجر می‌شود. اگر کاهش وزن شما بدون دلیل مشخص و به‌صورت ناخواسته رخ می‌دهد، باید این علامت را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید.

علائم خطرناک زخم معده که نیاز به مراجعه فوری دارند، چیست؟

درحالی‌که علائم رایج زخم معده معمولاً خطرناک نیستند، برخی نشانه‌ها وجود دارند که نباید به‌هیچ‌عنوان نادیده گرفته شوند. این علائم می‌توانند نشانه یک عارضه جدی مانند خونریزی داخلی، سوراخ شدن دیواره معده یا انسداد باشند و نیاز به مراجعه فوری به پزشک یا بخش اورژانس دارند. توجه به این علائم می‌تواند تفاوت بین یک مشکل ساده و یک فوریت پزشکی را مشخص کند.

خون در مدفوع یا استفراغ

وجود خون در مدفوع یا استفراغ، یکی از واضح‌ترین و جدی‌ترین نشانه‌های خونریزی داخلی ناشی از زخم معده است. این خونریزی می‌تواند به دو صورت آهسته یا سریع رخ دهد.

در خونریزی آهسته، خون به‌تدریج از زخم به داخل دستگاه گوارش نشت می‌کند. این نوع خونریزی ممکن است به طور مستقیم قابل مشاهده نباشد و تنها به‌مرورزمان باعث کم‌خونی (آنمی) شود. اگر دچار کم‌خونی ناشی از خونریزی داخلی باشید، ممکن است علائمی مانند مئارد زیر را تجربه کنید:

• خستگی شدید
• بی‌حالی
• ضعف
• رنگ‌پریدگی پوست
• ضربان قلب سریع

اما در خونریزی سریع، علائم به‌صورت ناگهانی و بسیار مشخص ظاهر می‌شوند و یک فوریت پزشکی محسوب می‌شوند. اگر خونریزی از قسمت بالای دستگاه گوارش باشد، ممکن است استفراغ حاوی خون قرمز روشن باشد. همچنین ممکن است استفراغ به رنگ سیاه و با ظاهری شبیه به «تفاله قهوه» باشد که نشان می‌دهد خون با اسید معده ترکیب شده است.

علاوه بر این، خونریزی داخلی می‌تواند باعث تغییر رنگ مدفوع شود. در این حالت، مدفوع ممکن است به رنگ سیاه، تیره و قیر مانند تبدیل شود که نشان‌دهنده وجود خون هضم شده در آن است. اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، باید بدون تأخیر به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.

درد شدید یا ناگهانی معده

درد شدید، ناگهانی و غیرقابل تحمل در ناحیه شکم، به‌خصوص اگر با گذشت زمان بدتر شود، می‌تواند نشانه‌ای از سوراخ شدن زخم (perforation) باشد. این یک وضعیت بسیار خطرناک است که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.

در حالت سوراخ شدن، زخم به قدری عمیق شده که دیواره معده یا روده را کاملاً سوراخ کرده است. این اتفاق باعث می‌شود که اسید معده و محتویات دستگاه گوارش به داخل حفره شکمی نشت کند. نشت این مایعات می‌تواند منجر به یک عفونت جدی و خطرناک در لایه داخلی شکم به نام پریتونیت شود. دردی که در این شرایط تجربه می‌شود، معمولاً بسیار شدید است و با هیچ داروی مسکنی آرام نمی‌شود.

ضعف و رنگ‌پریدگی

ضعف، سرگیجه، احساس غش کردن و رنگ‌پریدگی پوست، علائمی هستند که ممکن است به ظاهر به زخم معده مرتبط نباشند، اما می‌توانند نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر باشند. این نشانه‌ها اغلب به دلیل کاهش حجم خون در بدن، ناشی از خونریزی آهسته و طولانی‌مدت در دستگاه گوارش، ایجاد می‌شوند. این وضعیت که به آن کم‌خونی (آنمی) می‌گویند، در واقع عارضه‌ای از خونریزی داخلی است.

ممکن است یک فرد در ابتدا متوجه علائم خونریزی مانند مدفوع سیاه نشود و تنها با احساس خستگی مداوم، بی‌حالی یا سرگیجه به پزشک مراجعه کند. پی بردن به این ارتباط بین یک علامت عمومی مانند ضعف و یک بیماری جدی مانند خونریزی داخلی ناشی از زخم معده، می‌تواند کلید تشخیص به‌موقع و درمان مؤثر باشد؛ بنابراین، اگر احساس ضعف شدید، غش یا رنگ‌پریدگی غیرعادی دارید، این علائم را جدی بگیرید و به اورژانس مراجعه کنید.

عوارض زخم معده چیست؟

اگر زخم معده درمان نشود، ممکن است به‌مرورزمان عوارض جدی و خطرناکی ایجاد کند. این عوارض می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهند و در برخی موارد، حتی کشنده باشند.

عوارض زخم معده چقدر جدی هستند؟

عوارض زخم معده، هر چند که همیشه رخ نمی‌دهند، اما بسیار جدی هستند و نباید آن‌ها را نادیده گرفت. سه عارضه اصلی که می‌توانند از یک زخم درمان‌نشده ناشی شوند، عبارتند از:

• خونریزی داخلی: همان‌طور که قبلاً توضیح داده شد، این عارضه می‌تواند به مرور زمان باعث کم‌خونی و ضعف شدید شده یا به‌صورت ناگهانی و شدید رخ دهد و نیاز به درمان اورژانسی داشته باشد.
• سوراخ شدن (Perforation): این عارضه زمانی رخ می‌دهد که زخم دیواره معده را سوراخ کرده و محتویات آن به داخل حفره شکم نشت می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به یک عفونت خطرناک (پریتونیت) شود و یک فوریت پزشکی است.
• انسداد (Obstruction): التهاب و تورم مزمن در اطراف زخم می‌تواند بافت اسکار ایجاد کند که مسیر عبور غذا از معده به روده کوچک را باریک یا مسدود می‌کند. این انسداد باعث می‌شود که غذا نتواند به‌درستی حرکت کند و می‌تواند منجر به استفراغ، نفخ شدید و کاهش وزن شود.

چه زمانی باید برای علائم زخم معده به پزشک مراجعه کرد؟

• اگر درد و سوزش معده دارید که برای چند روز یا به طور مداوم ادامه پیدا کرده است.
• اگر علائم مبهمی مانند نفخ، سوءهاضمه، حالت تهوع یا درد گنگ دارید که شما را نگران کرده است.
• اگر درد شما با داروهای ضد اسید بدون نسخه موقتاً آرام می‌شود؛ اما دوباره برمی‌گردد، این می‌تواند نشانه‌ای از یک زخم فعال باشد که نیاز به درمان تخصصی دارد.
• به‌طورکلی، اگر علائمی دارید که به نظر می‌رسد از یک زخم معده ناشی می‌شوند، حتی اگر خفیف هستند، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید. زخم‌ها اگر درمان نشوند، می‌توانند بدتر شوند.

برای آشنایی با بهترین دارو برای درمان و کنترل زخم معده، مطلب زیر را مطالعه کنید:

بیشتر بخوانید:

بهترین قرص برای زخم معده کدام است؟ + بررسی داروهای زخم معده

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنید؟

اگر هر یک از علائم دسته دوم را تجربه کردید، لحظه‌ای درنگ نکنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده یک وضعیت بسیار خطرناک باشند که نیاز به درمان فوری و تخصصی دارد.

برای آشنایی با انواع روش‌های درمان زخم معده، مطلب زیر را بخوانید:

بیشتر بخوانید:

زخم معده چگونه درمان می‌شود و چقدر طول می‌کشد؟

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

زخم معده یک بیماری شایع و قابل درمان است، اما می‌تواند جدی نیز باشد. این بیماری حتی زمانی که علائمی ایجاد نمی‌کند، هنوز هم نیاز به درمان دارد. درحالی‌که تغییرات سبک زندگی می‌تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید، شناسایی و درمان علت اصلی آن مهم است.

زخم معده به این معنی است که اسید معده طبیعی شما، پوشش محافظ معده شما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این وضعیتی است که اگر مدیریت نشود، می‌تواند بدتر شود. پزشک شما می‌تواند به تجویز درمان مناسب برای وضعیت شما کمک کند.